Nicole van Goethem (1941-2000) is tekenkunstenaar, cartoonist en animator. In 1987 wint ze met haar debuutfilm Een Griekse Tragedie de eerste en enige Belgische Oscar. van Goethem tekent in de jaren zeventig en tachtig mee aan verscheidene animatiefilmproducties voor ze zelf drie korte animatiefilms maakt: Een Griekse Tragedie (1985), Vol van Gratie (1987) en L.A.T. (postuum uitgebracht in 2002). Met Een Griekse Tragedie (1985) valt ze in de prijzen en maakt ze naam in binnen- en buitenland. Ze werkt in opdracht en voorziet tal van boeken, tijdschriften en reclamecampagnes van maatschappijkritische maar vaak humoristische illustraties. Nicole van Goethem heeft een voorkeur voor initiatieven opgezet vanuit een humanistisch gedachtengoed en verkend thema’s en kwesties zoals mensenrechten, het pensioenstelsel en de rol van de vrouw in de samenleving.

FILMS

In de periode dat van Goethem meewerkte aan Picha’s The Missing Link besloot ze voor het eerst zelf filmscenario’s te schrijven. De drie scenario’s die aan de basis liggen van haar drie auteursfilms (Een Griekse Tragedie, Vol van Gratie en L.A.T.) kwamen dus al in 1977 tot stand. Het zou enkele jaren duren voor Nicole verder werkte aan deze scenario’s. Tussen 1977 en 1980 werkte van Goethem noodgedwongen terug in het Antwerpse nachtleven om aan de kost te komen. Rond 1980 kon ze door een ongeval een tijdlang niet werken. Tijdens die periode werkte ze op aanraden van vrienden verder aan het scenario van Een Griekse Tragedie, waarna ze het in 1980 ter goedkeuring voorlegde bij de filmcommissie.

Vanaf midden 1983 begon Nicole van Goethem aan de uitwerking van Een Griekse Tragedie, de eerste korte animatiefilm van haar trilogie. Gedurende anderhalf jaar werkten ze met ongeveer twaalf personen, waaronder haar nicht Anne Van der Vlugt, Rudi Renson en Jan Sanctorum, in haar Ercola-atelier in de Wolstraat door aan de film. In totaal werden voor Een Griekse Tragedie 2500 cello’s gebruikt. De zes minuten en tien seconden tellende animatiefilm over drie kariatiden die zichzelf bevrijden van hun eeuwigdurende taak om een tempel te ondersteunen, werd in januari 1985 voltooid.

De positieve invloed van de verschillende prijzen waarmee van Goethem in de periode 1985-1987 werd overladen blijkt uit de verscheidenheid aan opdrachten die ze vanaf die periode binnenhaalde. Zo voorzag ze vanaf 1986 de illustraties van het boek Onze Sociale Zekerheid (1989) van toenmalig UIA-rector Josse Van Steenberge. Deze opdracht was de eerste van vele samenwerkingen tussen van Goethem en Van Steenberge. Naast boekillustraties maakte ze in de late jaren tachtig ook illustraties in opdracht van De Morgen. Ze werkte in deze periode niet enkel als illustrator, maar werkte ook aan enkele filmprojecten zoals Human Rights Article 13, The Spectator (1986 tot ca. 1990), een filmpje in opdracht van de Volksverzekering (DVV) en het onvoltooide Castagnetten.

van Goethem maakte animatiefilmpjes in opdracht, zoals de film Marilyn voor het Internationaal Filmfestival Vlaanderen (1991). Later maakte ze nog een animatiefilmpje in opdracht van het Overlegcentrum voor Integratie van Vluchtelingen (OCIV) en Trash in opdracht van Kinepolis. Doorheen het laatste decennium van haar leven werkte ze tot slot ook aan haar derde en laatste auteursfilm L.A.T. of Living Apart Together, waarvan het scenario reeds van 1977 dateerde. Voor deze film wilde ze voor het eerst gebruik maken van 3D-effecten en gesproken tekst. Aan L.A.T. werkte ze uiteindelijk (meer dan) tien jaar. Een mogelijke verklaring voor de lange periode die het maken van haar laatste auteursfilm in beslag nam en de lange tijd tussen het vervaardigen van L.A.T. en de twee voorgaande films, is het feit dat ze het laatste decennium van haar leven bijna constant opdrachten kreeg. In een interview in 1988 gaf ze bovendien aan dat ze faalangst had voor haar derde film. Hierdoor stelde ze de voltooiing ervan mogelijk uit.

van Goethem was also commissioned to create animated films, such as Marilyn for the Flanders International Film Festival (1991). Later, she was commissioned to make another animated film by the Refugee Integration Consultation Centre (OCIV) and to create Trash for Kinepolis. The last decade of her life was spent toiling on her third and final arthouse film, L.A.T. or Living Apart Together, the screenplay of which dated back to 1977. This film was different in that she hoped to use 3D effects and spoken dialogue for the first time. Ultimately, L.A.T. demanded over ten years of effort. A possible explanation for the ages it took to make her last arthouse film and the tremendous gap between the production of L.A.T. and her two previous films, is that the last ten years of her life were packed with nearly back-to-back commissions. What’s more, in a 1988 interview, she also admits to having been terrified of screwing up her third film. That could explain the delay in its finishing.



1986 - EEN GRIEKSE TRAGEDIE

(c)Nicole Van Goethem & Cinété, 1986

“Drie kariatiden, vrouwenbeelden, ondersteunen al eeuwenlang het timpaan (het driehoekig bovenstuk) van hun tempeltje. Weer en wind, vervuiling, de archeologen en het toerisme hebben ertoe bijgedragen dat wat er nog rest van het monument in erbarmelijke toestand verkeert. We zien de kariatiden ontwaken en hun ‘werkdag’ aanvatten. De afgetobde vrouwen met hangborsten torsen hun stenen last zo goed het kan. Een van de vrouwen valt van haar sokkel als een door de wind meegevoerde paraplu tegen haar aan smakt. Met de hulp van de twee anderen kan ze weer haar plaats innemen en wordt de schade beperkt. Het gaat echter helemaal mis als een houweel (van niet in beeld gebrachte archeologische activiteit) blijft haken in het kleed van de middelste kariatide. Twee van de drie vrouwen vallen van hun sokkel, het timpaan valt in gruizelementen. De derde blijft nog enige tijd overeind staan met een laatste blok steen, maar houdt het dan voor bekeken. Ze laat haar steen vallen en stapt naar beneden. Ondertussen zien we de eerste twee vrouwen op hoofse menuetmuziek door het landschap dansen. De derde volgt.”

En Nicole voegt daaraan toe: (2) “Het einde van het tempeltje betekent tevens het begin van het leven van de drie beelden in vrijheid, waar ze zo lang op hebben moten wachten. Dansend gaan ze een nieuwe toekomst tegemoet.”


Scenario en Regie: Nicole van Goethem

Productie: Willem Thijssen en 

Animatie: Jan Sanctorum

Muziek: Rudi Renson, Luk Redig en Jan Boonen

Zang: Anne Van der Vucht (dochter van Monique, Nicoles liefste zus.)


Maar waar gaat ‘Een Griekse Tragedie’ eigenlijk over?  Kijk op:  https://www.youtube.com/watch?v=ghhVXF-Zhn


1987 - VOL VAN GRATIE

(c)Nicole Van Goethem & Cinété, 1987

De hoofdpersonages zijn twee onschuldige nonnetjes. In een winkel in de stad (een seksshop, maar daarvan zijn ze zich niet bewust) …. kopen ze kaarsen (in werkelijkheid dildo’s, maar zoiets kennen ze niet) en steken die aan in de kerk van hun klooster. Het resultaat is een verstikkende zwarte rook. De nonnetjes gaan terug naar de winkel om hun beklag te doen. De verkoper fluistert hen de echte functie in en geeft elk van hen een nieuw exemplaar mee. Terug in het klooster bereiken de nonnetjes nu ook op aarde de opperste zaligheid. Hun medezusters vinden al snel de weg naar de ‘kaarsenwinkel’.


Scenario en Regie: Nicole van Goethem

Animatie: Jan Sanctorum, Bruno Wouters en Piet De Rycker

Muziek: Rudi Renson, Jacques Smeets


Kijk: https://www.youtube.com/watch?v=PcTk4jZClF0


1988 - DVV OPERA

Ook in 1988 bedenkt Nicole van Goethem de korte animatiefilm DVV Opera in opdracht van DVV (De Volksverzekering) over een verzekeringsmakelaar die krokodillen uit de nood helpt.


1988 - UNIVERSELE VERKLARING VOOR DE RECHTEN VAN DE MENS - ARTIKEL 13

Eind '88 maakt Nicole van Goethem een bijdrage van 20 minuten voor het internationale project 'Universal Declaration of Human Rights'. Haar onderwerp is artikel 13, over het recht op vrijheid van verplaatsing binnen en buiten de landsgrenzen.


1993 - FUGA '93

Illustraties en korte animatiefilm FUGA '93 door Nicole van Goethem voor OCIV (Overlegcentrum voor Integratie Vluchtelingen). De kijker wordt er geconfronteerd met de rauwe problemen van vluchtelingen.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


1994 - TRASH (KINEPOLIS)


2002 - LIVING APART TOGETHER

(c)Nicole Van Goethem & Cinété, 2002

'een symbolische parodie op de fundamentele eenzaamheid' (Nicole van Goethem)

L.A.T. werd twee jaar na haar overlijden afgewerkt door haar vaste medewerkers, onder leiding van Rudi Renson, haar partner. Het scenario en storyboard had ze al in 1990 afgewerkt, maar financiële problemen hadden de animatie uitgesteld. In L.A.T. heeft een blinde schilder een lat-relatie met een blinde vrouw die bij hem ook vaak schoonmaakt en een affaire met een doof model. De film toont dat mensen blind en doof zijn voor emoties. De dialogen in plat Antwerps werden ingesproken door An Nelissen en Manou Kersting.


THE SPECTATOR



TWEE VROUWEN OP EEN BANK